Παιδική διατροφή (μέρος 2)

Το δεύτερο μέρος του συγκεκριμένου άρθρου έχει στόχο να ανοίξει τους “διατροφικούς” ορίζοντες των γονιών, ώστε να είναι σε θέση να βοηθήσουν τα παιδιά τους να υιοθετήσουν σωστούς κανόνες διατροφικής συμπεριφοράς. Είναι γνωστό ότι στην διαπαιδαγώγηση του ατόμου κατά την παιδική ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο η οικογένεια, γι’ αυτό και η συμβολή της θεωρείται απαραίτητη για την ανάπτυξη υγιών διατροφικών συνηθειών. Μετά το τρίτο ή τέταρτο έτος της ηλικίας, τα παιδιά παύουν να καταναλώνουν τροφή οδηγούμενα από το ένστικτο της επιβίωσης και οι διατροφικές τους συνήθειες επηρεάζονται από το περιβάλλον τους, του οποίου μέρος είναι η οικογένεια. Έτσι, εύκολα συμπεραίνουμε ότι η διατροφή του παιδιού επηρεάζεται καθοριστικά από την οικογένεια.
Εξοικείωση
Όσο πιο οικείο είναι ένα τρόφιμο στο παιδί σας, τόσο πιο εύκολο είναι να το καταναλώσει ειδικότερα δε αν έχει εύκολη πρόσβαση σ’ αυτό. Μην ξεχνάτε ότι επιλέγουν τρόφιμα, στα οποία εκτίθενται πιο συχνά και τα οποία μπορούν εύκολα να καταναλωθούν. Έρευνες έχουν άλλωστε δείξει ότι ένα παιδί πρέπει να «εκτεθεί» τουλάχιστον 10 με 20 φορές σε ένα τρόφιμο, για να αποφασίσει να το δοκιμάσει, πόσο μάλλον για να το ενσωματώσει στο διαιτολόγιό του. Αν για παράδειγμα, υπάρχουν στο ψυγείο καθαρισμένα καρότα, τα οποία μπορεί το παιδί να πάρει στο χέρι του και να τα καταναλώσει άμεσα, αντί για μια κλειστή συσκευασία με ολόκληρα καρότα, αυξάνονται οι πιθανότητες το παιδί να αποζητήσει αυτή την τροφή για σνακ. Σε αυτό το σημείο, όμως, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι τα τρόφιμα που μπαίνουν πιο συχνά στο σπίτι είναι εκείνα που προτιμούν οι γονείς. Έτσι, τα παιδιά εκτίθενται σε αυτά περισσότερο και μαθαίνουν να τα αποζητούν. Γι’ αυτό τον λόγο πρέπει να επιλέγετε σωστά και με υπευθυνότητα τα τρόφιμα, που προμηθεύεστε.
Μίμηση
Η εξοικείωση των παιδιών με τα τρόφιμα είναι ο πρώτος λόγος για να τα καταναλώσουν. Ο δεύτερος είναι η μίμηση, την οποία όλοι οι μικροί μας φίλοι αναπτύσσουν προς τους γονείς. Έχοντας λοιπόν, την τάση να μιμούνται τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειας οδηγούνται στο να αντιγράφουν τις διατροφικές συνήθειες τόσο των γονιών όσο και των μεγαλύτερων αδερφών τους ή ακόμα και των παππούδων τους. Η μέθοδος της μίμησης λειτουργεί καλύτερα, όταν τα παιδιά τρώνε  μαζί με τους γονείς πιο συχνά. Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά που τρώνε σε ένα τραπέζι με άλλα μέλη της οικογένειας τους τείνουν να τρώνε μεγαλύτερη ποσότητα από τις βασικές ομάδες τροφίμων(αμυλούχα, λαχανικά, κρέας, γαλακτοκομικά και φρούτα) απ’ ότι αν έτρωγαν μόνα τους.  Ωστόσο, το όφελος αυτό καταρρίπτεται είτε γιατί δεν υπάρχει χρόνος να κάτσει όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι για φαγητό, είτε γιατί η κατανάλωση του γεύματος συνοδεύεται από παρακολούθηση τηλεόρασης(διαφημιστικά μηνύματα επηρεάζουν τις διατροφικές προτιμήσεις), είτε γιατί λόγω έλλειψης χρόνου τα γεύματα αυτά είναι προπαρασκευασμένα ή εκτός σπιτιού.
Γεύση
Αποτελεί ένα από τα κυριότερα κριτήρια επιλογής της τροφής. Οι γευστικές προτιμήσεις της οικογένειας επηρεάζονται από τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά και τις θρησκευτικές παραδόσεις. Πιο εύκολα ένα παιδί θα προτιμήσει μια γλυκιά ή αλμυρή γεύση παρά μία πικρή ή ξινή. Η προτίμηση αυτή είναι έμφυτη, δεν μαθαίνεται. Δεν ισχύει όμως, το ίδιο για την προτίμηση στα φαγητά. Αυτή η προτίμηση μαθαίνεται, αν η έκθεση του ανθρώπου σ’ αυτά αρχίσει σε μικρή ηλικία. Η διαδικασία χρειάζεται υπομονή και επιμονή και η αποστροφή εύκολα μπορεί να υποχωρήσει, αν η έκθεση σε ένα φαγητό είναι επανειλημμένη(10 – 20 φορές).
Ποσότητα
Το μέγεθος της μερίδας είναι ένα ακόμα θέμα προς επίλυση. Φαίνεται ότι τα παιδιά καταναλώνουν πιο εύκολα την μερίδα, που ένας ενήλικας έχει επιλέξει για εκείνα. Εδώ όμως οι γονείς ή ακόμα και οι παππούδες διαπράττουν σφάλμα, προτρέποντας ή επιβάλλοντας στο παιδί να αδειάσει το πιάτο του. Αυτό έχει ως συνέπεια, να μη μπορεί το παιδί να καταλάβει πότε χορταίνει, αφού εξαναγκάζεται να τρώει περισσότερο από αυτό που θέλει το ίδιο με αποτέλεσμα να αυξάνεται το βάρος του.
Σωστή διατροφή για όλη την οικογένεια
Αυτό που πρέπει όλοι γονείς να καταλάβουν είναι ότι λειτουργούν ως πρότυπα για τα παιδιά τους. Άρα, πρέπει η συμπεριφορά σας να ταυτίζεται με όσα προτρέπετε το παιδί σας να εφαρμόσει. Δεν μπορείτε να απαιτείτε από ένα μικρό παιδί να ακολουθήσει ένα νέο κανόνα διατροφής, αν δε βλέπει ότι τον αποδέχεστε και σεις. Μην απαιτείτε από το παιδί να τρώει σαλάτα όταν εσείς καταναλώνετε γλυκό, ούτε βεβαίως να περιορίσει την ποσότητα του γεύματος του, όταν εσείς  καταναλώνετε περισσότερες από μία μερίδες, ή δεν μπορείτε να αντισταθείτε σε λιχουδιές. Πριν κάποια χρόνια στον εργασιακό χώρο που βρισκόμουν τότε, μια μητέρα προέτρεπε την δεκάχρονη κόρη της να φάει τα φασολάκια που είχαν περισσέψει από την προηγούμενη μέρα, ενώ υπολόγιζε  ότι η ίδια και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας θα έτρωγαν γύρο χοιρινό με τηγανιτές πατάτες. Προσπάθησα να εξηγήσω ότι αυτή η ενέργεια ήταν άκρως λανθασμένη έως και εγκληματική, γιατί δεν βοηθούσε στην αλλαγή του τρόπου διατροφής τόσο του παιδιού όσο και της οικογένειας. Σε καμία περίπτωση η μητέρα αυτή δεν στεκόταν δίπλα στο παιδί της σ’ αυτή, του, την προσπάθεια.
Μην χρησιμοποιείτε το φαγητό ως επιβράβευση
Προσπαθήστε, κάποιο από τα γεύματα της ημέρας να το καταναλώνετε ή ακόμα και να το προετοιμάζετε μαζί με το παιδί σας. Δώστε στο παιδί μικρές ποσότητες φαγητού και αφήστε εκείνο να ζητήσει περισσότερο φαγητό. Εμπιστευτείτε το αίσθημα κορεσμού και πείνας του παιδιού σας και μη το πιέζετε εάν δε θέλει άλλο φαγητό. Δημιουργήστε μία όμορφη ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια του γεύματος και ενθαρρύνετε το παιδί να δοκιμάσει καινούργια τρόφιμα. Καλό είναι νέες τροφές να εισάγονται σε μικρές ποσότητες στην αρχή. Το παιδί χρειάζεται χρόνο για να τις συνηθίσει. Αν παρ’ όλα αυτά, αρνείται επίμονα να δοκιμάσει κάποιες τροφές δοκιμάστε να τις σερβίρετε με ένα διαφορετικό τρόπο. Ο τρόπος μαγειρέματος μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο σε αυτή σας την προσπάθεια. Τέλος, δεν υπάρχει λόγος να χρησιμοποιείτε το φαγητό ως ανταμοιβή ή τιμωρία αφού με αυτό τον τρόπο το παιδί δημιουργεί εικόνες καλών και κακών τροφίμων. Δεν είναι σπάνιο να ακούσουμε έναν γονιό να προτρέπει ή να επιβάλλει στο παιδί του να φάει το φαγητό του, ώστε να του επιτρέψει να δει τηλεόραση ή να καθαρίσει το δωμάτιό του για να κερδίσει ένα γλυκό. Το φαγητό δεν θα πρέπει να αποτελεί στόχο, γιατί αυτό μπορεί να εντείνει την αποστροφή ή την επιθυμία του για τα τρόφιμα που, του, προσφέρονται.
“Ισχύς εν τη ενώσει”
Όταν μιλάμε για τις διατροφικές συνήθειες, η οικογένεια θα πρέπει να αποτελεί μια σύμπραξη δυνάμεων. Οι γονείς δεν πρέπει να μένουν αμέτοχοι στην προσπάθεια εκπαίδευσης των παιδιών τους σε πιο υγιεινές διατροφικές συνήθειες. Θα πρέπει να συμμετέχουν και οι ίδιοι ενεργά, δίνοντας το παράδειγμα και προδιαθέτοντας τα μικρότερα μέλη να έχουν ανοιχτούς ορίζοντες στις διατροφικές τους επιλογές. Τα παιδιά από την άλλη θα πρέπει να διατηρούν το δικαίωμα επιλογής, τόσο του τροφίμου που επιθυμούν,  να φάνε όσο και της ποσότητας που τα χορταίνει.